Δυσλιπιδαιμίες και καρδιαγγειακά νοσήματα
Δυσλιπιδαιμίες είναι οι μη φυσιολογικές τιμές των λιπιδίων που κυκλοφορούν στο αίμα και αποτελούν τον πιο κοινό παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα. Τα λιπίδια του αίματος είναι η HDL λιποπρωτεΐνη, η LDL λιποπρωτεΐνη και τα τριγλυκερίδια. Η χοληστερόλη που είναι δεσμευμένη στην LDL λιποπρωτεΐνη (LDL χοληστερόλη ή “κακή” χοληστερόλη) εναποτίθεται στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων και σχηματίζει την αθηρωματική πλάκα. Η διαδικασία αυτή είναι η λεγόμενη αθηρωμάτωση και είναι μία μακροχρόνια διαδικασία, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε θρόμβωση, δηλαδή την διακοπή της κυκλοφορίας του αίματος λόγω φραγής του αγγείου και να προκαλέσει ακόμα και θάνατο. Τα τριγλυκερίδια ευνοούν την διαδικασία της αθηρωμάτωσης, ενώ η HDL λιποπρωτεΐνη απομακρύνει την χοληστερόλη από τα κύτταρα και συνεπώς προστατεύει από την δημιουργία αθηρωματικής πλάκας.
Προκειμένου να εκτιμηθεί ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου υπολογίζονται η ολική χοληστερόλη του αίματος, η LDL χοληστερόλη, η HDL χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια. Τα τελευταία χρόνια υπολογίζεται και η λιποπρωτεΐνη a ή Lp(a), ένας κληρονομικός παράγοντας που συνδέεται με την εμφάνιση καρδειαγγειακής νόσου. Αυξημένα επίπεδα ολικής χοληστερόλης, LDL χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων και Lp(a) ή/και χαμηλά επίπεδα HDL χοληστερόλης συνδέονται με υψηλότερο καρδιαγγειακό κίνδυνο.
- Το φύλο: Οι γυναίκες τείνουν μέχρι την εμμηνόπαυση να εμφανίζουν χαμηλότερη LDL χοληστερόλη από τους άνδρες και υψηλότερη HDL χοληστερόλη καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής τους.
- Η ηλικία: Η ολική χοληστερόλη αυξάνεται καθώς αυξάνεται και η ηλικία, καθώς μειώνεται η ικανότητα εκκαθάρισής της από τον οργανισμό.
- Η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης είναι και τα δύο παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση δυσλιπιδαιμιών και καρδιαγγειακών νοσημάτων
- Η διατροφή: Μία δίαιτα υψηλή σε ενέργεια, κορεσμένα και τρανς λιπαρά οξέα και χαμηλή σε φυτικές ίνες αυξάνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και μέσω της αύξησης του σωματικού βάρους, αλλά και ανεξάρτητα.
- Η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας: Η καθιστική ζωή μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση σωματικού βάρους και εμφάνισης δυσλιπιδαιμιών. Ωστόσο, από μόνη της η σωματική δραστηριότητα μπορεί να έχει άμεσα αντίκτυπο στα λιπίδια του αίματος.
- Το κάπνισμα: Από μόνο του το κάπνισμα προκαλεί άμεση επίδραση στα τοιχώματα των αγγείων, αλλά επίσης μπορεί να μειώσει και την HDL χοληστερόλη.
Ο διαιτολόγος είναι ο επιστήμονας υγείας που θα καθοδηγήσει τον ασθενή με δυσλιπιδαιμία, έτσι ώστε να βελτιώσει το λιπιδαιμικό του προφίλ και να μειώσει τον καρδιαγγειακό του κίνδυνο. Η απώλεια σωματικού βάρους και η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών, όπως η μείωση της κατανάλωσης κορεσμένων και τρανς λιπαρών, η αντικατάστασή τους με μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά, η αύξηση των φυτικών ινών και των μη επεξεργασμένων υδατανθράκων είναι σημεία τα οποία αποδεδειγμένα βοηθούν στην βελτίωση των λιπιδίων του αίματος.
Πηγές:
- Knowing Your Risk for High Cholesterol, Centers for Disease Control and Prevention (CDC), https://www.cdc.gov/cholesterol/risk_factors.htm, Published: Jan 31, 2020, Accessed: Aug. 1, 2021
- Mach F, Baigent C, Catapano AL, Koskinas KC, Casula M, Badimon L, Chapman MJ, De Backer GG, Delgado V, Ference BA, Graham IM, Halliday A, Landmesser U, Mihaylova B, Pedersen TR, Riccardi G, Richter DJ, Sabatine MS, Taskinen MR, Tokgozoglu L, Wiklund O; ESC Scientific Document Group. 2019 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias: lipid modification to reduce cardiovascular risk. Eur Heart J. 2020 Jan 1;41(1):111-188. doi: 10.1093/eurheartj/ehz455. Erratum in: Eur Heart J. 2020 Nov 21;41(44):4255. PMID: 31504418.